Hoornaarproject

Kan wetenschap de wereld redden?
Ja, leerlingen van College Hagelstein zetten projecten op ter bestrijding van de Aziatische hoornaar.

De vierdejaars gingen tijdens het keuzevak STEM aan de slag met een maatschappelijk relevant biologisch probleem: de Aziatische hoornaar. In het voorjaar ontwierpen leerlingen in verschillende groepen vallen op basis van een bokaal met verschillende afmetingen. Ze maten, berekenden en tekenden de vallen in een 3D tekenprogramma en printten die op school uit op de 3D-printer. Vervolgens testten ze de vallen zelf uit: verschillende bokalen van verschillende groottes, vallen met andere kleuren en vallen met andere lokstoffen met als doel: welke val zou als eerste een Aziatische hoornaar kunnen strikken? Eén leerling was extra gemotiveerd, Jade Kusseneers, die de imkermicrobe van haar opa en mama heeft overgeërfd. Aziatische hoornaars zijn een serieuze bedreiging voor het voortbestaan van de inheemse bijenpopulatie, dus ook voor de bijen van haar opa. Uit het onderzoek van de vierdejaars kwam naar voor dat de zelfgemaakte lokstof alvast op het vlak van insecten lokken beter scoorde dan de lokstof die verkocht wordt aan de imkers: een mengeling van zoete witte wijn, blond bier en suiker. Hoe zoeter, hoe meer insecten.

Het natte weer gooide echter roet in het eten, want veel hoornaars konden ze helaas niet vangen. De jonge onderzoekers in spe keken ook kritisch naar hun eigen onderzoek: “hoe kunnen we in de toekomst vermijden dat er andere insecten in de vloeistof zouden verdrinken”?

Jade: ‘Ik wil opa wel verder helpen met het bestrijden van de Aziatische hoornaars, misschien volg ik wel nog imkerlessen om me verder in de materie te verdiepen. Ik vond dit onderzoek wel heel interessant. ‘

Het enthousiasme van Jade en haar klasgenoten bracht leraren David Vermeulen en Sophie Dillen tot het idee om dit thema rond de Aziatische hoornaar verder te exploreren in het vak wetenschappelijk werk/STEM in het zesde jaar. Meer dan 30 leerlingen doken in de problematiek van de Aziatische hoornaar en zetten een onderzoek op, elk naargelang hun eigen interesses en competenties.

Eind mei toonden de diverse onderzoeksgroepen op een interne posterbeurs de resultaten aan Jef Deridder, imker in Brasschaat en aangesloten bij de imkervereniging IFANG en opa van Jade. Hij keek geïnteresseerd toe en stelde kritische vragen aan de leerlingen.

Een groepje onderzocht de invloed van de kleur van de volledige val op het vangen van de hoornaars, een andere groep de combinatie van de kleur van de val met een andere lokstof, nog andere leerlingen onderzochten de woonplaatsen van de Aziatische hoornaar in Vlaanderen en handige jongens ontwierpen een nepingang voor de imkerkast om de Aziatische hoornaar te misleiden. Sommigen kwamen op het idee om een workshop uit te werken om met recyclagemateriaal een hoornaarval te maken. Verschillende groepjes werkten samen en zetten artificiële intelligentie in: Groep 1 hield zich bezig met machine learning om met een camera een hoornaar te kunnen onderscheiden van andere insecten. De andere groep deed, bij het detecteren van ‘Dit is een hoornaar’, de toegang tot een buis opengaan. In deze buis kon de hoornaar gemerkt worden met inkt, zodat het nest gemakkelijker teruggevonden zou kunnen worden. En groep 3 werkte aan het alternatief, snel en pijnloos doden van de hoornaar.
Een geweldige cocktail van creatief talent en ingenieus ingenieurswerk!

Jef Deridder ‘Ik vind het prachtig dat leerlingen creatief aan het werk zijn gegaan met oplossingen te vinden hoe we de Aziatische hoornaarinvasie verder onder controle kunnen houden. Ik heb er goede hoop op dat we in de toekomst, dankzij de wetenschap, wel een oplossing zullen vinden.’